Býráðsskráin fyri fundin í morgin, 30. juni 2022, er nú tøk.

Býráðsfundurin byrjar kl. 17.30 og til ber at stroyma almenna býráðsfundin umvegis leinkið á forsíðuni. Tilber eisini at lurta eftir býráðsfundinum á www.stream.fo og á FM 98,7

Býráðsskráin kann takast niður her: býráðsskráin 30. juni 2022

Klaksvíkar Kommuna

​MÅ GERNE DELES
Mette Frederiksen har påstået, at hun ikke vidste, at der manglede lovhjemmel til at aflive alle mink og dermed lukke hele erhvervet.

Men departementschef i Statsministeriet Barbara Bertelsen har sagt til Minkkommissionen, at det blev drøftet i regeringens koordinationsudvalg forud for ordren.

I morgen lander Minkommissionens rapport, og i Nye Borgerlige mener vi, at den bør gennemgås af uafhængige advokater, så vi kan få grundlaget for en eventuel rigsretssag på plads.

For at få et flertal kræver det, at de partier på venstrefløjen, som normalt siger, at de står på retssikkerhedens side, bakker op.

Jeg håber inderligt, at det sker, for der er i den grad brug for tillid til vores folkestyre og retfærdighed for de mange mennesker, som minkskandalen har kostet dyrt.

Aldrig kommer jeg til at glemme mit møde med Henrik, hvis far var minkavler, og gården i Lille Rørbæk ved Frederikssund var hans livsværk.
Et livsværk, som Henrik arvede efter sin far, og som han drev indtil regeringens ulovlige ordre om at nedlægge erhvervet.
Jeg besøgte første gang Henrik og hans kone Maria i november 2020, da de var i fuld gang med at aflive alle deres dyr.

Henriks far var der dengang, men da hans livsværk blev lagt i graven sammen med minkene, mistede han livslysten, gav op og døde kort tid efter af sorg.

I december 2021 mødte jeg i en af de kolde morgentimer op ved demonstrationen mod Mette Frederiksen ved Retten på Frederiksberg for at støtte Henrik og de andre fremmødte minkavlere.

Det bekræftede mig i, at regeringens ulovlige beslutning ikke blot er en gruopvækkende historie om magtfuldkommenhed og arrogance – men også en fortælling om menneskelige tragedier.

Tilliden til vores folkestyre skal genetableres, og der skal være retfærdighed til – NU!

Mette Thiesen

Landsstýrismaðurin í almannamálum, Sólvit E. Nolsø, hevur valt at skifta stýrið í Bústøðum út.

Orsøkin er vantandi stev og arbeiðslag.

Landsstýrismaðurin metir ikki, at útlit eru fyri, at umstøðurnar batna næstu tíðina og tí hevur hann valt at skifta stýrið út og velja nýggjar limir.

Fráfarandi stýrið hevur fingið boð um at tey eru loyst úr sessinum.

Landsstýrismaðurin takkar teimum fyri, at tey átóku sær uppgávuna at sita í stýrinum.

Í fráfarandi stýrinum sótu Anna Maria Joensen, forkvinna, Emmy Joensen, Una Joensen, Hans Jákup Drangastein Johansen og Regin Djurhuus Hammer.

Í nýggja stýrinum sita Regin W. Dalsgaard, Petur Even Djurhuus, Jóhanna Lava Køtlum, Henny á Líknargøtu og Teitur Samuelsen.

Nýggja stýrið fer væntandi at hava sín fyrsta fund í næstu viku, har tey millum annað fara at skipa seg við einum formanni.

Almannamálaráðið

Spyr Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttur, løgtingsmaður landsstýrismannin Jenis av Rana í samband við Húsarhaldsskúlan í Klaksvík.

Spurningurin er settur sum ein fyrispurningur á Føroya Løgtingi.
Setti spurningurin er soljóðandi:
Spyrjari: Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttur, løgtingsmaður
Svarari: Jenis av Rana, landsstýrismaður í uttanríkis- og mentamálum
Evni: Húsarhaldsskúli Føroya

Spurningar:
1. Ætlar landsstýrismaðurin sær í Løgtingið at dagføra lógina um Húsarhaldsskúla Føroya beinanvegin á Ólavsøku?
2. Nær verður spakin settur í til nýggja Húsarhaldsskúlan?

Viðmerkingar:
Tann 25. mai 2022 spurdi eg landsstýrismannin, hví spakin ikki enn var settur í til nýggja Húsarhaldsskúla Føroya. Landstýrismaðurin svaraði, at ein høvuðsorsøk var, at verkætlanin var blivin dýrari enn mett, og sum var lagt upp til í galdandi heimildarlóg um studningslán til at byggja skúlan.
Nú verður ikki bíðað eftir Bústøðum ella Klaksvíkar kommunu, men eftir Uttanríkis- og mentamálaráðnum. Sum skilst snýr tað seg um 3,4 mió. kr. í løtuni fyri at fáa sett gongd á byggingina; ein meirkostnaður, sum er íkomin av bíðing og tillagingum.

Tí vil eg nú aftur - næstan ein mánaða seinni - spyrja landsstýrismannin, um hann hevur gjørt nakað ítøkiligt fyri at broyta galdandi heimildarlóg skjótast gjørligt, so farast kann í gongd. � �Tað verður uttan iva eitt ómetaliga tungt afturstig fyri skúlan, um skúlabyggingin aftur nú – eftir 16 ára royndir og bíðing – skal útsetast enn einaferð. Tað er stórur tørvur á skúlanum, tí til komandi skeið hevur Húsarhaldsskúli Føroya fingið 65 umsóknir, men pláss er einans fyri 21 næmingum.

Vit eru ein matvørutjóð, har matgerð úr okkara rávøru fær størri og størri virðing runt um í heiminum. Tí er hesin skúlin, sum hevur prógvað sítt virði og tilverugrundarlag nú í skjótt hálva øld, sera umráðandi fyri okkara framtíðarinntøkur.

Elsebeth Mercedis Gunnleygsdóttur

Fólkaflokkurin

**Javnaðarflokkurin liggur flatur og bíðar**
 
Hvørja ferð vit biðja um nakað frá Vesturheiminum, er svarið BÍÐA.
 
Sambandið millum vestanlond er sera gott, men hví er tað altíð vit sum skulu bíða?
 
Vesturheimurin, (ES), biður okkum um at boykotta Russland. Javnaðarflokkurin svarar glaður við brestin: JA.
Sama ES boykottar Føroyar við (tí, ið eg kalli) revsitolli. Hesin tollurin kemur á okkara vørur, um tær skulu inn í ES. Hetta verður ikki gjørt við t.d Ísland og Norra.
 
Tá vit biðja um at fáa fríhandilsavtalu, (fáa revslitollin burtur) er svarið BÍÐA. Vit hava nú bíða í nógv ár.
 
Vit hava eisini roynt at fingið tollin burtur við at blíva partur av EFTA. Londini eru Norra, Ísland, Sveis og Liktinstein, men svarið er tó BÍÐA.
 
Vit ynskja limaskap í heimshandilsfelagsskapinum WTO.
 
Danir hava í áravís svarað, at teir eru jaligir, men mugu hyggja og kanna. Her vera vit eisini biðin um at BÍÐA.
 
Danskir forsetisráðharrar senda m.a. umberingar fyri fortíðina og síðani eina rúgvu av flogvallarpengum til Grønlands.
 
Løgmaður hevur ofta tosað við danska forsetisráðharran um, at vit yvirtaka Íleggingargrunnin, soleiðis at vit kunnu fíggja flogvallarútbygging. Svarið er at tey skulu kanna málið. Vit verða biðin um at BÍÐA.
 
Vit havi biðið um at yvirtaka føroyska loftrúmið. Við teimum inntøkunum, kundu vit sjálvi bygt og riki ein radara og givið NATO myndirnar ókeypis. Danir siga at tað er ikki snilt. Vit verða biðin um at bíða.
 
Danir og NATO ynskja nú ein danskan radara í Føroyum. Jenis og Javnaðarflokkurin liggja flatir og geva játtandi svar uttan nakað. Fólkafloksumboðini í Uttanlandsnevndini vóru positiv, men mæltu til at BÍÐA. Miðlar og Javnaðarflokkurin hildu lítið um tað.
 
Sjálvandi eru vit partur av vesturheiminum sum ein viðspælari, men vil vesturheimurin tað líka nógv sum vit? Tá vit biðja um nakað, er svarið frá teimum øllum, BÍÐA. Tá vit verða spurd um nakað, ljóðar tað sum deyðsynd at svara BÍÐA.
 
Ein vísur persónur hevði við hesi støðu vunnið okkum fyrimunir.
 
Jørgen Niclasen, tingmaður

​Fólkaflokkurin

– Systemisk spjaðing fyri at skipa sosialistiska stjórn
Aftur gevur veljarakanning javnaðinum dygga undirtøku. Úrslit, sum kann geva flokkinum fjølbroyttar samgongumøguleikar, sum politiskur viðmerkjari visti at siga.

Burtursæð frá 1989, so hevur skilnaðurin um samband og loysing ikki lagað undir samstarv millum Sambandið og Tjóðveldi. Kortini hevur føroyskur politikkur sum heild bygt á samstarv.

Inntil mantra hjá formanni Javnaðarfloksins bleiv, at hann als ikki vil samstarva við Fólkaflokkin, uttan so, at Fólkaflokkurin fer at reka javnaðarpolitikk?

At formaður javnaðarfloksins sjálvsøkið hevur valt at verða eksponentur fyri at dæmonisera flokk, sum umboðar fimta hvønn veljara kann undra.
Men kanska er formaðurin í politiskari hugmóð hugtikin av vaksandi tíðarrákinum burturi í heimi, har nógvu íkomnu rørslurnar í sjálvsgirnd og intoleransu spjaða og undirgrava fólkaræðiligu karmarnar.

Bróta samfeløgini niður innanífrá í produseraðum neomarxistiskum sjálvrættvísi – seta seg í offurrollu at definera rætt og rangt, ilt og gott. Annars er einki í politikki javnaðarmanna, sum burdi eggja til góðar veljarakanningar. Í skjótt farna valskeiði hevur flokkurin absolut ikki víst á nakað alternativ, uttan øktan fordeilingspolitikk, at knokkroyta vinnuna og so páhaldið um, at Fólkaflokkurin er landsskaðiligur.

Einki rullað aftur
Á valinum í 2011 arvaði borgarligu samgongan eitt fíggjarlógarhall frá javnaðarformanninum uppá 600 – 700 mio kr.
Sera truplar tíðir. Alheimsfíggjarkreppa. Borgarliga samgongan valdi ótradionellar leiðir. Flatskattur, forskatting av pensiónum osfr.
Aftaná tógvi stríð og massivan kritikk frá andstøðuni, rukku borgarligu flokkarnir kortini málinum, javnvág á fíggjarlógini í 2015. Harafturat tók fólkavøksturin dik á seg í 2013 og hevur vart síðani. Tungu tøkini vóru tikin, framburðurin var eyðsýndur.

Andstøðan, sum tá í 4 ár hevði proklamerað at rulla allan borgarliga politikkin aftur, kom til valdið við javnaðarformanninum sum løgmanni. Einki varð rullað aftur.

Ístaðin var enn ein skattalætti latin eftir sama leisti, sum borgarliga samgongan hevði skorið, men ikki framdi áðrenn valið.

Burtursæð frá trábeintna virkinum hjá formanni Tjóðveldis um at kollvelta alla høvuðsvinnuna, sum endaði í hurlivasa, so hevði sosialistiska samgongan ongan politikk at vísa á, uttan meirnýtslu, har helvtin av øktu útreiðslunum blivu fjaldar í skipanum uttanfyri fíggjarlógina.

Alt gekk sum best bar til, og var løgmaðurin lítið annað enn statistur í politiksu manesjuni hjá Tjóðveldi.

Men alt bar til, eingin politiskur motorur var neyðugur. Har var undanvindur hvønn dag, sum borgarliga samgongan hevði orsakað frá 2011 til 2015.

Hækkandi vælferð
Tá borgarliga samgongan tók um endan í 2019 kom tó skjótt undan kavi, at í skuffunum lógu fleiri ógoldar rokningar. H-bygningurin á LsH gjørdist ein fíggjarlig marra. Raksturin á heilsuøkinum undirfíggjaður osfr. osfr. Nógv var at rudda í. Samstundis rendi samfelagið seg í koronusóttina og nú í alheimskreppu orsaka av krígnum í Ukraina.

Kortini hevur borgarliga samgongan megnað at halda fast við góðu gongdina, sum hon legði lunnar undir frá 2011 til 2015. Heilsuverkið hevur nú 200 mio. kr meira árliga enn undir landsstýrinum hjá javnaðarformanninum, størsti vælferðarvøkstur nakrantíð, og á almannaøkinum er játtanin hækkað við ikki minni enn 400 mio. kr. Harumframt eru nógvar vælferðartænastur mentar. Hetta burdi verið góðir tónar hjá teimum, sum hava tikið monopol uppá (sjálv)rættvísi, men so eiðasørt.

Spinn og alibi
Hví javnaðurin hevur góðar veljarakanningar, er tí ilt at meta um.
Flokkurin hevur ongan politikk at vísa á í hesum valskeiðinum. Sjálvt lógina um sjófeingi vil formaðurin ikki rulla aftur.
Einki politiskt alternativ er komið haðani uttan fagurlætni og populisma, gjøld á vinnuni og so páhaldið um at blokera fimta hvønn føroying.
​
Formaðurin hevur gjørt seg til talsmann fyri systemiskari spjaðing, sum ikki er annað enn politiskt spinn fyri at fáa alibi at sleppa í sosialistiska samgongu, har hansara leiklutur verður hin sami undirbrotligi – at vera orkrestreraður av domptørinum í Tjóðveldi, sum ótroyttiliga virkar í endurspeglingini frá farnum kollektivistiskum tíðum.

Samstundis fer fraktiónin av vónaríkum sosialdemokratiskum sambandsveljarum aftur at koma til húsa sum av torvheiðum.

Einaferð afturat fingu teir krakk frá javnaðinum.

Livst so spyrst.

Bjarni Djurholm

Fólkaflokkurin

Depilin er skipaður í samstarvi við Umhvørvisstovuna, sum er føroyskur kortmyndugleikin og Fróðskaparsetrið, og í tøttum samstarvi við Landsverki.

Serfrøðingar sum arbeiða við staðsetingarfrøði í Føroyum, eru spjaddir kring um á ymsum stovnum og fyritøkum. Endamálið við nýggja deplinum er at savna umhvørvið um staðsetingarfrøði í Føroyum, og soleiðis at styrkja fakliga samstarvið og leggja afturat vitanina um staðsetingarfrøði í Føroyum og í altjóða samstarvi.

Til hátíðarhaldið seinnapartin, bar Magnus Rasmussen, landsstýrismaður, hesa heilsan.

____________________

Góðan dag

Eg vil takka fyri høvið at bera nýggja depilin fyri staðsetingarfrøði eina heilsan.

Málsøkið kort- og landmáting varð yvirtikið í 2019 á landi, og í 2020 varð eisini sjókortmyndugleikin á føroyskum hondum. Endamálið var lutvíst, at Føroyar skuldu taka fulla ábyrgd av hesum týdningarmikla øki, og eisini at styrkja førleikarnar innan øki.

Hesin depilin er ein ítøkiligur liður í førleikamenningini. Depilin er skipaður í samstarvi millum Umhvørvisstovuna, sum er okkara kortmyndugleiki, og okkar lærda háskúla, Fróðskaparsetur Føroya. Harumframt tekur landsins útinnandi byggimyndugleiki, Landsverk, eisini lut í samstarvið um depilin, sum sostatt verður stovnsettur á fakliga og formliga trygga grund.

Staðsetingarfrøði hevur gamlar og fínar røtur. At máta upp landið, og at tekna kort, er ein gomul vísind, sum krevur holla landafrøðiliga vitan. Fyri okkum, sum ikki kenna stórvegis til økið, er tað undarligt at hugsa sær at tað hevur borið til, at gjørt so neyvar staðsetingar og at tekna so góð kort, langt aftur í tíðini. Og tað er enn líka imponerandi, at tað ber til at bora ein langan tunnil úr hvør sínum enda, og at møtast akkurát á miðjuni. Enn tá undir havsins botni.

Ótrúligt at tað bar til at gera neyvar mátingar einans við mekaniskum eygleiðingartólum, neyvum metodum og hollari vitan. Og líka ótrúlig er tann stóra menningin sum er hend, seinastu fáu áratíggjuni, síðani teldu- og fylgisveinatøkni eru komin afturat. Nýggju talgildu møguleikarnar, at síggja neyvu knattstøðuna við fylgisveinum, at taka loftmyndir við dronum og at kortleggja við GIS, hava gjørt staðsetingarfrøðina so lætt atkomiliga og viðkomandi, at vit øll ganga við neyvum og dagførdum kortum í telefonini, og brúka tey í gerandisdegnum.

Ein partur av staðsetingarfrøðini er soleiðis vorðin hvørsmansogn, bæði til gaman og álvara.  Hetta er ein gongd, sum tit á Umhvørvisstovuni hava tikið til tykkara, við at gera talgildu kortini frí hjá øllum at brúka, bæði privat og til vinnulig endamál.

Men tøkniliga menningin hevur ikki minkað um krøvini til tykkara fakligu vitan og førleikar, sum arbeiða við staðsetingarfrøði. Tvørtur ímóti verður kravt av tykkum, at tit støðugt leggja afturat vitanina, at tit gera betri og betri uppmálingar, og at dáturnar, sum tit lata úr hondum, eru rættar og álítandi.

Fyri bert tíggju árum síðani fortaldu vit stolt øllum heiminum, at okkara hægsta fjall var 882 metrar høgt, men orsaka av nýggju tøknini og tykkara nærlagni og stóru ábyrgdarkenslu, máttu vit viðganga, at vit høvdu gjørt dekan ov nógv av. Slættaratindur var tveir metrar lægri, enn vit høvdu erpa okkum av . Men soleiðis er tað. Vísindin leitar altíð eftir sannleikanum, eisini um tað svíður viðhvørt.

Ætlanin við hesum depli er at leggja afturat vitanina um staðsetingarfrøði, í Føroyum og í altjóða samstarvi. Tit hava sett tykkum sum mál, at depilin skal savna tað lítla og spjadda umhvørvið, um staðsetingarfrøði í Føroyum, og eg ivist ikki í, at tað fer at eydnast tykkum væl. Tí serfrøðingar hava brúk fyri at tosa saman og at skapa eitt umhvørvi fyri teirra felags áhugamál. Hetta er galdandi innan flest øll øki. Í Føroyum hava vit ofta tað avbjóðing, at tey sum hava servitan, eru tey einastu á sínum arbeiðsplássi, ella í sínum gerandis umhvørvi, og tá kann vera trupult at halda førleikar viðlíka, at mennast og at verða við í fakligum samstarvi. Tá kunnu Føroyar kennast lítlar, og fólk hava hug til at halda, at græsið er grønari og fakligheitin betri, aðrastaðni.

Og tá eru átøk sum tykkara, ein tann besti mátin at broyta myndina. Ítøkilig átøk ið kunnu savna umhvørvið, ein pallur til tykkum, at siga frá tykkara vitan, at halda skeið fyri tey sum eru í umhvørvinum, og undirvísa teimum ungu, sum skulu taka við.

Eg haldi eisini at mátin tit gera tað upp á, er tann rætti og hóskar sera væl til hetta samfelagið.

Tit hava valt at stovnseta ein lítlan depil, við nøkrum fáum kjarnufólkum, sum taka fulla ábyrgd av umhvørvinum og virkseminum. Tey kunnu tó sjálvandi ikki gera alt sjálvi, men tey kunnu gagnnýta fyrimunirnar sum vit hava í Føroyum. At hóast vit kennast so óvanliga væl, og at okkara leiðir umskarast í heilum.

Tað er eisini ein sannroynd at fólk í Føroyum eru lagalig og smidlig, og ikki bangin fyri at taka eina hond í. Hetta haldi eg er galdandi eins nógv fyri tey sum eru fødd í Føroyum og fyri fólk úr øðrum londum, sum hava valt at virka her og sum trívast í okkara mentan. Hesir fyrimunir gera, at tað ber til at gera eitt stórt sterkt og mennandi netverk kring nakrar fáar eldsálir, sum duga væl at samskipa.

Tit hava staðsett depilin væl við einum fixpunkti í Umhvørvisstovuni, einum á Setrinum, og einum triðja í Landsverki. Hetta eru føst og haldgóð útgangsstøði, sum eg veit at tit fara at fáa nógv burtur úr. Hesin depilin er við til at tryggja at staðsetingarfrøði verður sjónligari, og eg ivist ikki í, at hann fer at styrkja munandi um hesa týdningarmiklu vísindagrein í Føroyum.

Hjartaliga til lukku og blíðan byr

Umhvørvis- og vinnumálaráðið

Fyrrapartin fríggjadagin 17. juni var prógvhandan á skúlanum hjá Dugna við Áir, har 11 næmingar fingu handað 9. floks prógv.

Í hesum sambandi var Sólvit E. Nolsø, landsstýrismaður í almannamálum boðin við at halda røðu.

Niðan fyri ber til at lesa røðuna hjá Sólvit E. Nolsø, landsstýrismanni

Góðu tit øll.
So var aftur prógvhandan fyri 9. flokk her á skúlanum hjá Dugna við Áir. Fyri tykkum næmingar er nú eitt týdningarmikið tíðarskeið í lívi tykkara rokkið og tit eru klár til at taka av nýggjum og spennandi avbjóðingum.

Ein stórur dagur. Sjálvur minnist eg væl tá eg fekk prógvið úr fólkaskúlanum. Tað var fyrsta prógvið eg fekk og næsta stóra stigið á útbúgvingarleiðini. Tí stendur tað sterkt í minninum, júst sum tað altíð fer at verða hjá tykkum eisini. Kanska spyr onkur hví tað var tað NÆSTA stóra stigið. Fyrsta stóra stigið var at byrja skúlan. Ein endi má hava eina byrjan. Tit tóku stigið at fara undir 9. flokk og nú er tað liðugt. Gott pressa og flott avrik!

Vegurin at koma higar, hevur verið eitt sindur øðrvísi enn hjá teimum flestu, og tað hevur kravt nakað av tykkum. Og tí kunnu tit vera eyka stolt í dag, nú tit standa her við próvnum.

Men tit hava ikki bert fingið eitt prógv í dag. Við góðari hjálp og stuðli frá starvsfólkunum, hava tit eisini fingið nógv annað gott í beinið. Eg eri vísur í, at hetta verður ein góð barlast víðari á leiðini, um tað so er víðari í útbúgving, í læru ella til arbeiðis.

Og endamálið við júst hesum skúlanum er jú at menna tykkum næmingarnar soleiðis, at tit gerast betur førir fyri at møta teimum avbjóðingum, sum samfelagið býður – tað kunnu vera avbjóðingar í skúlanum, á arbeiðsplássi ella bara í tilveruni sum heild.

Í staðin fyri at seta sjóneykuna á tað, sum næmingurin kanska ikki megnar og dugir, so verður tað her á skúlanum heldur hugt at tí, sum hvør einstakur næmingur dugir og er bestur til.

Hetta skúla tilboðið hevur veruliga prógvað sítt virðið og tí er eisini gravgangur at sleppa inn og taka 9. floksprógv, sum vit vita hevur so stóran týdning, og sum øll eiga at hava møguleikan til. Hetta bæði styrkir og tryggar møguleikan hjá tí einstaka og so sanniliga eisini samfelagnum.

Aftur í ár er flokkurin samansettur av næmingar úr øllum landinum: frá sunnast úr landinum úr Sumba, norður til Klaksvíkar og vestur í Vágar, eins og fleiri staðir har ímillum. Umboðanin er tí breitt úr landinum.

Somuleiðis sæst aftur í ár, at málsligar avbjóðingar hava verið ein veruleiki, sum tó tíbetur verður tikin í álvara. Her á skúlanum er nevniliga rúmd fyri at læra seg føroyskt hjá teimum, ið ikki hava føroyskt sum móðurmál. Og ikki minni danska málið, sum í stóran mun enn er eitt krav fyri at kunna útbúgva seg her á landi. Uttan málsliga førleikan er tað sera torført, fyri ikki at siga ógjørligt, at luttaka í samfelagnum, tað verði seg innan útbúgving ella á arbeiðsmarknaðinum.

Jú hetta er ein stórur dagur fyri tykkum og fegnist eg saman við tykkum, nú tit stolt taka ímóti 9. floks prógvnum. Øll hava enn ikki tikið støðu til hvussu framtíðin skal verða. Men sum eg skilji ætla summi at velja miðnámskúlaútbúgvinga, onnur yrkisútbúgving, meðan summi fara beinleiðis út á arbeiðsmarknaðin.
Tað er tað góða við at hava fingið prógvið í hondina. Nú hava tit møguleikan, við próvnum í hondini, at fara víðari at lesa, læra ella arbeiða.

Tað týdningarmesta er ikki altíð at vita akkurát hvat vit skulu, men hinvegin at vita, at vit eru ávegis til nakað, sum vit gleðast um og mennast í.Góðu tit øll. Sum flokkur hava tit megnað at mennast sum ein eind, har tit hava notið gott av styrkini hjá hvørjum einstøkum tykkara. Tað er eisini ein góður lærdómur at taka víðari við sær.

Tit á Dugni, stýrið, leiðsla og starvsfólk, takk fyri tykkara stóra lut í at geva næmingunum á skúlanum nýggjar vónir og mentar førleikar.

Tykkum øllum ynski eg hjartaliga til lukku, blíðan byr og takki fyri, at eg varð boðin við her í dag.

Sólvit E. Nolsø, landsstýrismaður í almannamálum

Almannamálaráðið

Undirløn ger, at tað mangla sjúkrarøktarfrøðingar í føroyska heilsuverkinum. Nú egnir føroyska Sjúkrahúsverkið uttalands við fríum bústaði og trídupultari løn, bara tú ikki hevur bústað í Føroyum. Hetta er at halda sjúkrarøktarfrøðingar her á landi fyri tað turra spott.

Seinastu árini hava sáttmálasamráðingarnar ímillum Felagið Føroyskir Sjúkrarøktarfrøðingar og Fíggjarmálaráðið verið merktar av, at sjúkrarøktarfrøðingarnir ynskja sær meiri í løn og stytta arbeiðsviku.

Lønarkravið kemur í fyrsta lagi av, at arbeiðið sum sjúkrarøktarfrøðingur er eitt sera krevjandi arbeiði og leggur eitt persónligt trýst á tann einstaka sjúkrarøktarfrøðingin, sum hevur fyri neyðini at hava eina rættiliga breiða paratvitan.

Ikki bert skal hvør einstakur sjúkrarøktarfrøðingur, niður í smálutir, kenna til allar funktiónir í likaminum, sum røkkur tvørtur um fleiri ymsikar fakgreinar. Sjúkrarøktarfrøðingurin skal eisini duga í nóg góðari tíð at síggja, at sjúklingurin sýnir ávís eyðkenni, sum tilsamans bera boð um lívshóttandi støður ella tilburðir. Ikki nokk við tí, so skal hvør einstakur sjúkrarøktarfrøðingur seta seg so mikið væl inní tann einstaka sjúklingin, at man kennir niður í smálutir til teirra sosialu støðu, umframt at kenna til nærum øll sosial tilboð í samfelagnum. Aftrat hesum skal hvør einstakur sjúkrarøktarfrøðingur eisini kenna til rættindi, krøv og lógir, sum viðkoma einum sjúklingi.

Sjúkrarøktarfrøðingurin má eisini uppbyggja sær dugnaskap og ikki minst dirvi í samskifti við bæði sjúklingar, teirra avvarðandi og við tvørfakligar stovnar í samfelagnum. Tað er ikki bara, bara, tá arbeiðsuppgávan ljóðar uppá at sissa ein óðan sjúkling, at troysta ein grátandi sjúkling, ella at hoyra ein tigandi sjúkling. Tað er ikki bara, bara at vekja eitt álit og enn verri at lekja eitt misálit. Hetta krevur neyvar førleikar, góða vitan um sjúklingin, um sosialu støðu sjúklingsins, og ikki minst um føroysku mentanina. Hetta má til, um sjúkrarøktarfrøðingurin skal kunna droyma um at veita eina dygdargóða heilsutænastu, sum er ”Visiónin” hjá Sjúkrahúsverkinum.

Í øðrum lagi kemur lønarkravið av, at lønarlagið hjá sjúkrarøktarfrøðingum eru afturúrsiglt í mun til bæði grannalond, aðrar bachelorútbúgvingar og kyn. Um rætt var, so var sjúkrarøktarfrøðingurin hægst lønti bachelorur í samfelagnum. Grundin til at eg sigi tað er, at sjúkrarøktarfrøðingurin er undir autorisatión. Tað merkir, at heitið sjúkrarøktarfrøðingur er løggildað og kann takast frá einum, um sjúkrarøktarfrøðingurin missrøkir sítt starv.

Tá aðrir fakbólkar fáa útlendska arbeiðskraft heim til Føroya, so hava vit hoyrt, at hetta er fyri minni løn og verri kor, enn her búgvandi í sama starvi – tó við somu dygd.

Men tá útlendskir sjúkrarøktarfrøðingar skulu skaffast, so verður tað gjørt fyri okursløn. Hetta sigur ikki sørt um, hvat tað er fyri eitt starv talan er um.

Trupulleikin er tó, at her heima er tað ikki útboð og eftirspurningur, sum stýrir lønarlagnum sjúkrarøktarfrøðingunum. Og tað kunnu vit takka polittikarum, og nú eisni okkara egna Sjúkrahúsverki fyri, sum spenna bein fyri tí minsta møguleika hjá sjúkrarøktarfrøðingum at vinna meiri her á landi. Um eg ikki fari skeiv, so hevur enntá verið roynt at stovna eitt vikar bureau her heima, sum varð boykottað við einum forboðið frá Sjúkrahúsverkinum um at keypa arbeiðskraft frá hesum bureau.

Dygdargóð heilsutænasta
Tað er ikki uttan grund, at tørvur er á og at Sjúkrahúsverkið ynskir og kann veita eina dygdargóða heilsutænastu. Hetta er einans gjørligt við mongum og góðum sjúkrarøktarfrøðingum.

Men at gjalda fyri dygdargóða heilsutænastu – ja tað er ein heilt onnur søga.

Tí meðan Stev, Áræði og Flog eru fín og nýfunnin orð, sum skulu lýsa Visión 2025 hjá Sjúkrahúsverkinum um hesa dygdargóðu heilsutænastu, og sum er nýggja virðisgrundarlagið hjá Sjúkrahúsverkinum, so verður tað størsta føroyska herðaklappið til sjúkrarøktarfrøðingar nakrantíð nú brádliga forerað burtur til útlendskar sjúkrarøktarfrøðingar, sum fáa møguleika at koma higar at uppliva Føroyar.

Lokka við ókeypis ágóðum
Við lokkandi lýsing og mynd av føroysku náttúrini, bjóðar eitt danskt vikar- bureau sjúkrarøktarfrøðingum fría ferð, frítt búgv og eina løn, sum er tríggjar ferð so høg, sum føroyskir sjúkrarøktarfrøðingar vinna. Einasta treyt er, at sjúkrarøktarfrøðingurin ikki hevur adressu í Føroyum. Og tað er Sjúkrahúsverkið í Føroyum, sum hevur sett hesa treyt.

Tað eru sjálvsagt teir føroysku sjúkrarøktarfrøðingarnir, sum hava størstu og bestu førleikarnir at veita sjúklingum í føroyska sjúkrahúsverkinum eina dygdargóða heilsutænastu. Og júst hesir sjúkrarøktarfrøðingarnir hava arbeitt hart fyri at betra um lønina hjá føroyskum sjúkrarøktarfrøðingum. Hetta er sjálvsagt eitt mál ímillum Fíggjarmálaráðið og Felagið Føroyskir Sjúkrarøktarfrøðingar.

Men um sjúkrahúsverkið av sínum eintingum kann fara út og via eitt vikar bureau søkja eftir útlendskari arbeiðskraft fyri trífaldaða løn, ja so kann Sjúkrahúsverkið eisini velja at gjalda føroyskum sjúkrarøktarfrøðingum í Føroyum eina hægri løn. Til dømis við “førleikaviðbótum”, sum vit kenna tað frá okkara grannalondum, har starvsaldur saman við ágrýtni loysir seg lønarmessiga. Men nei, ikki talan um!

Hinvegin sær tað út til, at Sjúkrahúsverkið spýtir allar sínar egnu sjúkrarøktarfrøðingar beint upp í andlitið við at gjalda øðrum útlendskum sjúkrarøktarfrøðingum nógv meiri fyri nógv minni, og í somu vending tryggja, at eingin av teirra egnu fær lut í hesum møguleikanum.

Stev, Áræði og Flog
Fínu orðini í visjónini fyri Sjúkrahúsverið, ”Stev, Áræði og Flog”, samsvara ikki við ta kensluna, sum eg fekk, tá eg sá starvslýsingina. Nei, heldur koma orð sum, Ljótt! Skomm! Skuffað! Kedd! Óð!, fram fyri meg.

Eg veit ikki, hvør hevur tikið hesar avgerðir, men eg vil við hesum biðja tykkum um at lesa Visión 2025 umaftur ígjøgnum og spyrjið so tykkum sjálvi:

– Gevur henda avgerð tykkara egnu sjúkrarøktarfrøðingum styrki?
– Sýnir hendan avgerð samanhald?
– Vekir hendan avgerð álit?
– Munnu vit sjúkrarøktarfrøðingar kenna okkum javnlíkar?
– Er hetta at gagnnýta okkara styrki?
– Sýnir hetta okkum virðing?
– Sýnir hetta toymisanda millum deildir, deplar og sjúkrahús?
– Elvir hetta til ágrýtni og jaligan hugburð?
– Er hetta at birta vón?

Eg sigi fyri meg, at hetta var serstakliga óhugaligt at síggja.

Sylvia Thomsen
Sjúkrarøktarfrøðingur

​Húsarhaldsskúli Føroya hoyrir ikki heima á Biskupsstøð, vilja summar røddir vera við. Men tað er so ósatt, sum tað kann vera. Tí við skúlanum flytur ungdómurin inn í eitt øki, sum er á veg til at gerast ein mentanardepil í Klaksvík

”Eg var her fyrst”.
Soleiðis verður mangan tikið til millum børn, tá ið tey gerast ósamd um eitthvørt. Hesi fýra orðini verða brúkt sum høvuðsgrundgeving fyri at fáa sín vilja, og tá svara vit vaksnu ofta:

”Nú, nú, tað skal vera pláss fyri øllum”.
Hesi orðini renna mær til hugs, nú mótstøðan móti staðsetingini av Húsarhaldsskúla Føroya á Biskupsstøð harðnar, og grundgevingarnar í størstan mun eru søguligar.

Staðsetingin á Biskupsstøð hevur eisini sína søgu fyri Húsarhaldsskúla Føroya, tí tað vóru kvinnur úr júst hesum økinum, sum fingu hugskotið til skúlan fyri góðum 70 árum síðan. Treiskar og sterkar kvinnur, sum stríddust í fleiri ár, og hóast tað stóð á leingi at fáa skúlan góðkendan og síðan at fáa fíggjarligu endarnar at røkka saman, so settust hesar kvinnur ikki hendur í favn, men stríddust bæði fyri og eftir at skúlin var góðkendur.

Við at byggja Húsarhaldsskúla Føroya á staðnum, haðani tær kvinnur, sum tóku tøk og stríddust kvinnuliga fyri at fáa skúlan til veruleika, vóru, byggja vit á tað, sum er farið og byrja samstundis av nýggjum. Og tað er lítið at ivast í, at tær, sum slóðaðu fyri, høvdu verið glaðar fyri at havt Nólsoyar Páll sum granna. Nólsoyar Páll er søguligur, og hansara pláss á Biskupsstøð er sjálvsagt, men eg undrist: hví útilokar annað hitt? Hví skal søgan um Nólsoyar Páll forða fyri nýggju byrjanini hjá Húsarhaldsskúla Føroya? Hví kunnu hesar megnar søgur ikki liva sum grannar lið um lið á hesum søguliga stað?

Ung flyta inn
Ungdómur virkar og býr á Húsarhaldsskúla Føroya ein stóran part av árinum, og tá ið hesin skúlin letur upp í miðdeplinum í Klaksvík, kann tað ikki vera betur rakt. Tí her hevur tú fingurin á pulsinum, júst sum ungdómurin vil hava tað. Og hesi ungu við ríkum hugflogi og skapanarevnum fara at seta lív í økið á ein heilt annan hátt enn søguligir bygningar. Skúlin verður ein umráðandi viðspælari í einum mentanardepli, har fólk búleikast við
mentanarhúsi, kappróðrarneysti, ítróttarhallum, svimjihøll, fótbóltsvøllum, rennibreyt,kaffistovum, samkomuhúsum og bókasavni í grannalagnum. Har fólk er, er lív. Og tað er júst tað, sum Húsarhaldsskúli Føroya við sínum skapanarligu kørmum skapar grundarlag fyri. Allan sólarringin.

Ung og vaksin standa á bíðilista fyri at sleppa inn á skúlan, tí tey vilja sleppa at vera partur aveinum umhvørvi, har hugflog, skapanarevni og trivnaður blóma lið um lið. Her læra ung at nýta síni skapanarevni innan fyri handverk og matgerð, og harafturat eru skeið av alskyns slagi fyri øðrum, sum eisini vilja brúka síni evni, ta tíðina ongin skúlagongd er. Skúlin er sostatt karmur um gerandisdagin hjá nógvum fólkum í øllum aldri, og hvat er betri enn eitt miðbýarøki, sum er fult av fólki og lívi? Fult av menniskjum, sum seta lív í eitt spírandi íbúgva- og handilsøki, sum liggur beint við skúla- og ítróttaøki og á staðnum, har fyrsti spírin til Húsarhaldsskúla Føroya spratt í 1951.

Jóhanna á Tjaldrafløtti, stjóri á Húsarhaldsskúla Føroya
Birta Biskopstø forkvinna í nevndini.