Sirið Stenberg, landsstýriskvinna í uttanríkis- og vinnumálum, hevur seinastu dagarnar luttikið á Arctic Circle Assembly 2025 í Reykjavík. Skráin hevur verið fjølbroytt við tiltøkum, pallborðum og fundum á ráðharrastigi, har týdningarmikil mál hava verið til viðgerðar.

Á ráðharrastigi hava millum annað verið tví- og tríliðaðir fundir millum uttanríkisráðharrarnar í Útnorðri, har Vivian Motzfeldt, Thorgerður Katrín Gunnarsdóttir og Sirið Stenberg hava umrøtt felags avbjóðingar og samstarvsmøguleikar í Útnorðri, og hvussu samstarvið kann styrkjast frameftir. Harafturat hevur landsstýriskvinnan hitt íslendska vinnumálaráðharran, Honnu Katrín Friðriksson, grønlendska vinnumálráðharran, Naaja Nathanielsen, umboð fyri Arctic Circle, Ólafur Ragnar Grímsson og Katrín Jacobsdóttir, umframt onnur.

Landsstýriskvinnan setti somuleiðis eitt tiltak hjá formansskapinum í Arktiska Ráðnum, sum Føroyar eru partur av, við heitinum Strengthening Youth-Led Engagement Across the Arctic Region, ið snúði seg um at styrkja ungdómsluttøku í ráðnum. Í røðu síni vísti landsstýriskvinnan á, at neyðugt er at tryggja, at sjónarmiðini hjá ungum ikki bara verða hoyrd, men eisini tikin við, tá avgerðir verða tiknar.

Luttikið varð eisini á embætismannastigi á fundum við hini limalondini fyri at viðgera arktisk mál sum umhvørvi og vísinda samstarv. Sum umboðandi varaformansskapin í Arktiska Ráðnum varð luttikið á fundum við limalond, eygleiðarar og onnur í arktiska samstarvinum, har evni vórðu umrødd við støði í formansskránni. Havið er eitt av fimm kjarnuøkjum, har Føroyar hava serligan leiklut í Arktiska Ráðnum. Tískil verða tvær týdningarmiklar ráðstevnur í Føroyum í mai og juni í næsta ár; ein havráðstevna og ein ráðstevna um tilbúgving á sjónum.

Leygarkvøldið vóru Føroyar saman við Grønlandi og Danmark vertir fyri stórari endamóttøku í Hørpu fyri øllum luttakarunum á Arctic Circle ráðstevnuni, har millum annað Byrta framførdi nøkur løg, og borðreitt varð við føroyskum laksi og drykkivørum.

Uttanríkis- og vinnumálaráðið

Almanna- og mentamálaráðið hevur sent uppskot til løgtingslóg til ummælis, har skotið verður upp at flyta stuðulin til yrkispalllistina frá politisku skipanini til Mentanargrunn Landsins. Endamálið er at tryggja armslongd og at savna fakligu viðgerðina av stuðulsumsóknum á einum staði.

Sambært uppskotinum verður tað Mentanargrunnurin, sum — eftir tilmæli frá sakkønum ráðgevum innan palllist —  fer at taka avgerðir um stuðul til yrkispalllist. Mentanargrunnurin umsitur longu fleiri stuðulsskipanir á mentanarøkinum eitt nú filmsstuðulin, sum varð fluttur hagar við ársbyrjan 2025. Stuðulin til yrkispalllistina fær sína egnu stuðulsjáttan á fíggjarlógini, soleiðis at greiður skilnaður verður millum ta játtanina og aðrar játtanir undir grunninum.

Við lógaruppskotinum verður eisini skotið upp at broyta heitið “leiklist” til “palllist”, ið verður mett at vera eitt breiðari hugtak, sum fevnir um øll sløg av pallsettari list t.d. sjónleik, dans, opera og aðrar samsvarandi palllistarligar greinar.

Við uppskotinum fær Leiklistaráðið á Tjóðpallinum, sum frameftir verður nevnt Palllistaráðið, varafólk og eisini betri møguleikar at hugsavna seg um virksemið á Tjóðpallinum saman við stjóranum. Ítøkiliga merkir hetta, at Leiklistaráðið ikki longur skal viðgera umsóknir um stuðul til fríyrkisbólkar og aðrar verkætlanir, men at Leiklistaráðið skal hugsavna seg um virksemið á Tjóðpallinum.

Landsstýrismaðurin í almanna- og mentamálum, Eirikur í Jákupsstovu, sigur, at uppskotið tekur beinleiðis støði í samgonguskjalinum:

Listin skal stuðlast, ikki stýrast. Stuðulsjáttanir verða umsitnar sambært armslongdarmeginregluni. Játtanirnar til ymsu listagreinirnar verða endurskoðaðar og lagdar í fasta legu.”
Eirikur í Jákupsstovu leggur afturat:

Vit vilja tryggja, at stuðulin til listarligt virksemi verður skipaður á fakligum grundarlagi og við fullari armslongd frá politisku skipanini. Hetta er eitt natúrligt framhald av tí arbeiði, sum longu er gjørt á filmsøkinum og við avtøkuni av biograflógini.”
Ummælisfreistin er 3. november 2025.

Almanna- og mentamálaráðið

Í fíggjarlógaruppskotinum hesaferð hevur landsstýrið lagt upp til at styrkja mál og mentan við umleið 23 milliónum afturat vanligu framskrivingunum. Av hesum er umleið helmingurin ætlað sum eitt lyft á verandi stuðlum og rakstri til mentastovnar, meðan hin helvtin er til løgur. 

Hetta samsvarar væl við samgonguskjalið, har tað er ásett, at játtanirnar til mentan og list verða øktar munandi, umframt at stuðulin til tónlist, myndlist, ritlist, leiklist, film, dans og skapandi list sum heild verður hækkaður. 

Hesar ásetingar hava verið fylgdar árini higartil, men í ár er meira lagt afturat.

Úr rúgvuni kann nevnast, at eitt serligt átak verður gjørt, so Kringvarp Føroya fær møguleika at skapa ein veruligan talgildan pall til barnatilfarið, umframt at kunna keypa rættindi, so tilfar í nógv størri mun verður atkomuligt í longri tíð. Hartil verður játtanin til Savnsgull hækkað, so farast kann undir arbeiðið at lata savnið upp fyri almenninginum.

Fyri at styrkja um støðuna hjá føroyska málinum verða játtanirnar til Málráðið og Týðaragrunnin hækkaðar.

Harumframt verður játtanin til føroyskan film hækkað munandi. Umframt at játtanin til Tjóðpallin og harvið føroyska palllist hækkað, soleiðis at vit í enn størri mun fara at síggja stór palllistarlig verk á føroyskum máli.

Til tess at styrkja privatu føroysku miðlarnar verður játtanin til miðlastuðul hækkað nógv, samstundis sum ætlanin er at leggja nýggja miðlastuðulslóg fyri Løgtingið í næstum. Miðlastuðulin skal eitt nú styrkja viðgerðina av aktuellum tíðindatilfari, sum er lagað til fólkið í Føroyum úr einum føroyskum sjónarhorni á føroyskum máli.

Millum mongu raðfestingarnar verða játtanirnar til føroyska mentanararvin øktar munandi, eitt nú til varðveiting av fornminnum, mentanarsøguligum skipum, og eisini til føroyska bátin til tess at gera átøk at stimbra smíðiáhuga og nýtslu av føroyska bátinum, sum fyrr í hesum samgonguskeiði kom á listan hjá UNESCO yvir umboðandi siðaarv.

Afturat hesum verða nýggja og øktar játtanir til tónlist, ritlist og livandi søvn.

Almanna- og mentamálaráðið

Mentanardagurin HEYSTGLÓÐ savnar fólk í einum fjølbroyttum og livandi degi, har tónleikur, list, søgur og matsmakkingar skapa upplivingar fyri allar aldursbólkar. EIn hátíðardagur, sum sameinir siðvenjur og nýskapandi hugskot – og gevur rúm fyri bæði gleði, íblástri og felagsskapi.

Matmarknaður, matverkstova, listaframsýningar, fyrilestrar, tyrla, brandstøðin, sjúkrabilar, konsertir og handlar hava opið til kl 20.00

- so ein rúgvismikil skrá. Umráðandi at fylgja við næstu dagarnar har tiltøkini verða løgd út bæði á heimasíðu og fb.

Heystglóð verður sett á Spinnarínum leygardagin 11. oktobur kl 14, har forkvinnan í Mentanarnevndini, Signhild Vilhelmsdóttir Johannesen, setur dagin og vit hoyra vakrir tónar frá Astu Højgaard og Mads á Heyggi.

Skráin sæst á https://visitnorth.fo/heystglod og á facebook síðuni hjá Heystglóð.

Klaksvíkar Kommuna